2021'de kripto paralar ve varlıklar manşetlerden inmedi. Rekorlar, çığır açan finansal enstrümanlar, NFT'ler ve Metaverse projeleri kripto varlık aleminin 2021'de en çok konuşulan başlıkları oldu.
Kasım ayında üç trilyon dolarlık değere ulaşan kripto piyasası için 2021 rekorlarla dolu bir yıl oldu.
Pazar payı açısından ilk iki sıraya sahip Bitcoin ve Ether tüm zamanların zirvelerini görürken ilk olarak şaka amaçlı çıkarılan Dogecoin gibi varlıklar da popüleritelerini kullanarak keskin yükselişler sergilediler.
NFT gibi diğer dijital varlıklar Sotheby’s ve Christie’s gibi dünyaca ünlü müzeyede evlerinde milyonlarca dolara satılırken dijital arsalar da kayda değer artışlar sergilediler.
DeFi gibi Blokzincir temelli uygulamalar hem perakende hem de kurumsal yatırımcılardan ilgi görmesiyle NFT’lere güç veren ve kripto paraları destekleyen Web3 ağının büyümesine neden oldu.
Bütün bunlar kripto paraların 2021’de ana akım medyanın ilgisini çekmesine neden oldu.
2021 kripto dünyası için unutulmaz bir yıl olurken yıla en çok damga vuran 12 olay şöyle sıralandı.
1. Bitcoin ilk defa 1 trilyon dolarlık pazar payına ulaştı
19 Şubat günü Bitcoin ilk kez 1 trilyon dolarlık pazar payına ulaştı.
Kurumsal yatırımcılar ve dikkate alınan finansal kuruşların Bitcoin’i desteklemeleri sonrası bu dönüm noktası aşıldı. Tesla, Square ve MicroStrategy gibi şirketler Bitcoin satın almak için bilançolarını kullanmaya başladılar.
2. Beeple’ın 69 milyon dolarlık satışı sonrası NFT’lere olan ilgide patlama yaşandı
Beeple olarak da bilinen Mike Winkelmann isimli sanatçının “Everydays: The First 5000 Days” isimli parçasını Mart ayında NFT olarak satması birçok nedenden ötürü tarihi bir andı.
Öncelikle bu satış Christie’s müzayede evi tarafından yapılan ilk NFT temelli dijital sanat parçası satışıydı ve müzayede evi ödemenin Ether olarak yapılmasına izin vermişti. Bunun yanında 69,3 milyon dolarlık satış bedeli o dönem bir NFT için yapılan en yüksek ödeme özelliğini taşıyordu.
Bu satış, NFT’lere olan ana akım medya ilgisini daha önce görülmemiş derecede artırdı.
Genel olarak NFT piyasası 2021 yılında 23 milyar dolarlık bir ticaret hacmine ulaşarak en iyi yılını geçirdi. Bunun yanında blokzincir kaynaklı metaverse dünyası 500 milyon dolarlık ticaret hacmine ulaşırken oyun içinde NFT olarak temsil edilen varlıklar ise 4,5 milyar dolarlık bir hacme ulaştılar.
3. Elon Musk Dogecoin’in rekor seviyesine ulaşmasına katkıda bulundu
Mayıs ayında Elon Musk “Saturday Night Live” programına katılmadan hemen önce Dogecoin’in fiyatı ani bir yükseliş sergiledi. Musk’ın programa çıkacağı 8 Mayıs günü Dogecoin tüm zamanların en yüksek değerini görerek 73 cent’e yükseldi.
Ne var ki Musk’ın programa çıkması sonrası Dogecoin yüzde 29,5’luk bir düşüşle hızla 49 cent seviyesine geriledi.
Bu olay çoğu zaman Elon Musk’ın etkisiyle gerçekleşen Dogecoin’in sene boyunca sergilediği asansör performasının temsili bir özetiydi. Tesla ve SpaceX şirketlerini CEO’su olan Musk şaka kaynaklı kripto paranın istikrarlı bir destekçisi oldu. Dogecoin rallisi Şubat ayında Musk’ın attığı bir tweet serisiyle başlamıştı ve milyarder girişimci o günden beri bu dijital paranın reklamını yapıyor.
4. El Salvador Bitcoini ülkenin yasal para birimi ilan etti
Haziran ayında El Salvador Bitcoini yasal para birimi ilan eden yasayı onaylayarak bunu yapan ilk ülke olarak tarihe geçti.
Yasa Bitcoinin mal alımı ve vergi ödemelerine kullanılmasına izin veriyor. Buna göre işyerleri varlıklarını Bitcoin üzerinden fiyatlayabilecekler.
5. Ethereum EIP-1559 iyileştirmesi uygulandı ve Eth2 geçişi için hazırlıklara başladı
Ağustos'ta Etherum ağı için büyük bir iyileşme devreye alındı. Ethereum Improvement Proposal'u da içeren London isimli iyileştirme “gas” maliyeti olarak da bilinen işlem maliyetlerinin belirlenme şeklini değiştirmeyi amaçlıyordu. Bu iyileştirme aynı zamanda Ether’ın arzının azaltımını da başlattı.
Buna ek olarak Ethereum geliştiricileri sene içinde yapılan birçok iyileştirme aracılığıyla ağın bir sonraki çatalında “proof of stake” (hisse kaynaklı doğrulama) modeline geçme hazırlıklarınıa başlattılar.
Ethereum ağı hala “proof of work” (işlem gücü kaynaklı doğrulama) denilen madencilerin işlemleri doğrulamak için karmaşık bilmeceleri çözme konusunda yarıştığı model ile çalışıyor. Bu model gerektirdiği aşırı bilgisayar gücünün çevreye etkisi nedeniyle ağır eleştirilere maruz kalıyor.
Ethereum 2022 yılında enerji harcanarak doğrulama yerine sahip oldukları hisse oranına göre doğrulama gerçekleştirebildikleri “proof of stake” modeline geçmeyi planlıyor. Bu hamle Ethereum 2.0 ya da Eth2 isimli birleşmenin bir parçası.
6. DeFi sisteminin hacklenmesi olayında 600 milyon dolarlık varlık çalındı
Ağustos ayında DeFi platformu Poly Ağı hacklendi. İlk belirlenen rakamlara göre 600 milyon dolar çalındı.
Uzmanlar bilgisayar korsanının ağın bir kodundaki zafiyetten faydalanarak soygunu gerçekleştirdiğini kaydettiler. Korsan çalınan fonları geri iade etse de bu olay kaydedilen en büyük kripto para soygunlarından biri olarak tarihe geçti.
Sene içinde bu olay benzeri pek çok olay yaşandı. Blokzincir analitik firması Chainalysis’in raporuna göre 2021 yılında 7,7 milyar dolar değerinde kripto para dolandırıcılık yoluyla çalındı. Bu rakam 2020 ile kıyaslandığında yüzde 81’lik bir artışa işaret ediyor.
Chainalysis’in raporunda belirttiğine göre ‘Rug pulls’ isimli geliştiricilerin yatırımcıların paralarını alarak projeyi terkettikleri dolandırıcılık şekli DeFi ekosisteminin en tercih edilen yöntemi oldu. 2021 yılında Rug pulls yöntemiyle çalınan kripto para miktarı 2,8 milyar dolarla yüzde 37’lik bir orana ulaştı. Bu oran 2020’de yüzde 1’di.
7. Çin kripto paraları yine yasakladı
Eylül ayında Çin Merkez Bankası kripto paralar üzerindeki baskısını sürdürdü. Banka sitesinde yayınladığı soru cevap kısmında kripto paralarla alakalı tüm işlemlerin Çin’de yasadışı olduğunu belirtti. Buna ek olarak deniz aşırı Borsaların Çin anakarasında işlem yapmasının da yasadışı olduğu ilan edildi.
Çin’in Bitcoin madenciliği üzerinde sene içinde tekrar eden yasakları piyasayı başka ülkelere yönlendirdi ve Ekim ayında Cambridge Üniversitesi’nin dataları kaçan Bitcoin madencilerinin bir numaralı adresinin ABD olduğunu gösterdi.
Üniversitenin verileri Temmuz ayından itibaren ilk defa ABD’deki Bitcoin maden işleme gücünün Çin’i geçerek yüzde 35,4 ile ilk sıraya yerleştiğini gösterdi. Cambridge aynı zamanda Çin’in aylık ortalama işlem gücünün Temmuz ayında sıfıra indiğini belirtti. Bu değer Eylül 2020’de yüzde 67’di.
8. İlk ABD vadeli Bitcoin ETF’si yapıldı
Ekim ayında Proshares vadeli Bitcoin ETF’si BİTO adıyla New York Borsası’nda ilk işlemini gerçekleştirdi.
Vadeli Bitcoin ETF’si dijital varlığın spor fiyatı yerine gelecekteki fiyatlarını etkileyen kontratları takip ediyor. Dolayısıyla ETF ve spot Bitcoin fiyatları eşleşen bir yapıya sahip olmak zorunda değil. CNBC’nin haberine göre Proshares Bitcoin vadeli ETF’si bugüne kadar görülmüş en büyük ilk gün ETF rekorlarından birini gerçekleştirdi.
9. Son 4 yıl içinde yapılan ilk Bitcoin iyileştirmesi aktive edildi
Öngörülmemiş bir Bitcoin iyileştirmesi olan Taproot Ekim ayında aktive edildi. Bu Bitcoin için 2017’den beri yapılan ilk iyileştirmeydi.
Taproot, "Schnorr imzaları" denilen bir aracı sisteme dahil ederek Bitcoin işlemlerinin daha etkili ve gizli olmasını sağlamasının yanında işlem ücretlerini de düşürdü. Bu iyileştirmenin en önemli yanı Bitcoinin daha iyi akıllı kontratlar ya da blok zincirde belli talimatları gerçekleştiren kodları uygulayabilmesiydi.
10. Kripto lobicilerin ortaya çıkmasıyla hukukçular regülasyona odaklandı
Geçtiğimiz yıl içinde kripto para regülasyonlarına gittikçe artan bir ilgi oluştu.
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı Gary Gensler kripto para alanında bir düzenleme yapılması konusunda ısrarcı bir tavır sergilerken FED Başkanı Jerome Powell ve Hazine Bakanı Janet Yellen de özellikle istikrarlı olarak görülen kriptoparaları kastederek tüm varlık çeşidinin oynak ve spekülasyona açık oldukları konusunda defalarca uyarıda bulundular.
Ekim ayında Başkan Joe Biden her iki partinin de onayını alan ve kripto para ve NFT gibi dijital varlıkları vergilendirmeyi de öngören yasa taslağını imzaladı.
Bu yasaya göre çoğunuğu borsa olan kripto para “aracıları” müşterilerinin kimliklerini paylaşacakları bir form doldurmak zorunda olacak ve değeri 10.000 dolar üzerinde aldıkları her kripto para transferini bildirmek zorunda olacaklar.
Bu durum kripto para topluluklarında bir kafa karışıklığına yol açtı ve “aracı” teriminin net tanımının yapılması için baskı kuran birçok kripto lobicisinin ortaya çıkmasına neden oldu.
11. Etherum’a rakip projeler pazar payı kazanmaya başladı
En çok kullanılan blokzincir ağı olan Ethereum’a olan talep yıl içinde artarken rekabet amaçlı çıkan projeler de pazarda kendine yer bulmaya başladı.
2020’de piyasaya akıllı kontrat ve merkeziyetsiz uygulama platformları olarak sunulan Avanche ve Solana bu projelerden ikisiydi. AVAX ve SOL kısaltmasıyla işlem gören bu iki proje sene içinde ilk 10 proje arasına girerek ciddi bir pazar payına ulaşmış oldu.
Bu gibi rakip projelerin ortaya çıkmasıyla DappRadar’ın haberine göre DeFi projelerinin “Kitlenmiş Toplam Değeri (TVL)” pazar payı yedi katına çıkarak 200 milyar doları aştı. Yine de TVL’nin yüzde 60’ı hala Etherum ağında kalmaya devam ediyor.
12. DAO’lar ana akım medyanın radarına girdi
Ekim ayında ConstitutionDAO isimli bir oluşum ABD Anayasası’nın nadir bir kopyasını bir açık artırmadan almak için 40 milyon dolar toplayınca DAO ya da Merkeziyetsiz Özerk Organizasyon’lar ana akım medyanın ilgisini çekti.
Citadel CEO’su Milyarder Ken Griffin ConstitutionDAO’nun teklifini geçerek artırmayı kazansa da bu olay daha önce sadece kripto topluluklarınca bilinen DAO’lara olan ilgiyi artırdı ve 2022’de bu alanda yaşanabilecek yeniliklere dair ufak bir ipucu vermiş oldu.kaynak:bloomberg
