'Daha kötüsü olabilir'
Bu yıl lojistik kaygıların tetiklediği gıda krizi 2023’te üretimdeki düşüş kaynaklı yeni bir krize dönüşebilir. Dünya gazetesinin haberine göre, Avrupa, ABD ve Brezilya’daki şiddetli kuraklıklar ve gübre fiyatlarındaki artış üretimi frenleyerek yeni bir gıda darboğazını tetikleyebilir.
Pandemi, Rusya’nın Ukrayna'yı işgali ve ardından gelen tedarik zinciri sorunları, tahıllardan yağa kadar tüm tarımsal emtia ürünlerinde fiyatları artırdı. Pandeminin patlamasıyla sevkiyatlarda başlayan aksama, her ikisi de dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından olan Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşla derinleşti. Tahıl fiyatları şimdi de kuraklık, maliyetlerdeki artış, gübre piyasalarındaki sorunlardan ötürü üretim tarafında yaşanan sıkıntılarla karşı karşıya.
BİR SONRAKİ KRİZ DAHA KÖTÜ OLABİLİR'
Geçen ay Ukrayna ve Rusya, BM ve Türkiye'nin arabuluculuğunda Ukrayna'nın Karadeniz'den tahıl ihracatını yeniden başlatmasıyla küresel gıda fiyatlarında geri çekilme yaşanmıştı. Ancak uzmanlara göre fiyatları yeniden yukarı itecek yeni bir döneme doğru yaklaşıyoruz.
Tarımsal üretimin lideri olan ABD, AB, Hindistan, Brezilya gibi bölgelerde yaşanan şiddetli kuraklık, üretim maliyetindeki artış ve fiyatı artan gübre kullanımının azalması üretimi frenleyebilir. Bu yıl yaşanan tedarik sorunları 2023’te ciddi bir arz sorununa dönüşebilir. Danışmanlık firması McKinsey bir sonraki gıda krizinin 2007-2008 ve 2010-2011 arasındakilerden daha kötü olabileceği uyarısı yapıyor.
UKRAYNA’DA ÜRETİM DÜŞÜYOR
Danışmanlık firması McKinsey hasat hacimlerinde keskin bir düşüş öngörüyor. Ukrayna'nın buğday gibi tahıl üretiminin bir sonraki hasat sezonunda yüzde 35 ila yüzde 45 düşeceğini tahmin ediyor. McKinsey'in tahminlerine göre, Ukrayna'nın hasadı bu yıl normal seviyelerin 30 ila 44 milyon ton altında olacak. McKinsey, "Bir sonraki ekim sezonunda, savaşın Ukrayna'daki ekim ve hasadı kesintiye uğratması ve Rusya, Brezilya ve diğer büyüyen ülkelerin üretimlerinin girdi maliyetindeki artıştan ötürü azalmasıyla arz büyük olasılıkla sıkılaşacak" uyarısı yaptı.
AVRUPA’DA KURAKLIK MISIRI YAKIYOR
Bu yılın mısır üretimi için tahmin ikinci kez düşürüldü. AB Komisyonu’na göre mısır üretimi son 7 yılın en düşük seviyesine inecek. Komisyon, 2022-23 sezonu için mısır üretim beklentisini bir ay önce açıkladığı 65.8 milyon tona göre yüzde 10 azaltarak 59.3 milyon tona çekti. 2022-23 sezonu için mısır ithalat tahminini 16.5 milyon tondan 20 milyon tona çıkaran AB Komisyonu, ihracat beklentisini de 5 milyon tondan 4 milyon tona düşürdü. Komisyon, ayçiçeği tohumu üretimi beklentisini ise 10.5 milyon tondan 9.9 milyon tona çekti.
ABD’DE MISIR BEKLENTİSİ ZAYIFLADI
Danışmanlık hizmeti Pro Farmer, ABD’nin bu yıl mısır hasadının 2019’dan bu yana en düşük seviyeye ineceği tahmininde bulundu. Kuruluş, şiddetli kuraklık nedeniyle hasat tahminin 14.35 milyar kileden 13.75 milyar kileye indirdi.
BREZİLYA'DA SOYA VE ŞEKER TEHLİKEDE
Ülkenin tarımsal GSYİH'si, 2022'nin ilk çeyreğinde, ülkenin güneyinde nadir görülen üç dipli La Nina'nın neden olduğu şiddetli kuraklık nedeniyle yüzde 8 azaldı. Ülkenin en güney eyaleti olan Rio Grande do Sul'da, geçen yılki toplam soya hasadının yüzde 56'sı kaybedildi. Mahsul kayıplarının derinleşeceği tahmin ediliyor. Ayrıca ülkenin güney bölgesindeki şeker üretiminin ağustosta yıllık yüzde 5 düşmesi bekleniyor.
HİNDİSTAN BUĞDAY VE PİRİNCİ TETİKLİYOR
Hükümet, buğday ve mızır arzına ilişkin endişelerin arttığı ortamda yüzde 100 kırılmış pirinç ihracatını kısıtlamayı düşünüyor. Hindistan, dünyadaki pirinç sevkiyatının yüzde 40'ından fazlasını gerçekleştiriyor. Ülkenin böyle bir adım atması pirinç fiyatlarını yükseltebilir. Hindistan ayrıca gıda güvenliğini gerekçe göstererek buğday unu ihracatını kısıtlama kararı aldı.
Ukrayna ile Rusya arasındaki savaş nedeniyle küresel buğday tedarik zincirinde yaşanan kesintiler Hindistan buğdayına talebi artırdı. Hindistan'dan yapılan buğday unu ihracatı, Nisan-Temmuz 2022 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 200 arttı. Geçtiğimiz hafta Hindistan iç piyasasında buğday fiyatları ton başına 306.71 dolara çıkmıştı.
MISIR VE SOYA FİYATI YÜKSELİYOR
Bu endişeler Chicago vadeli işlemlerde mısırın kile fiyatını 6 haftanın en yüksek seviyesi olan 6.75 dolara çıkardı. Mısırın fiyatı yurtdışı piyasalarda son 1 ayda yüzde 10’dan fazla arttı. Aynı şekilde soya fasulyesinin fiyatı ağustosta yüzde 10’dan fazla artarak kile başına 16 dolara dayandı.
Buğday fiyatları, ekim ayından bu yana en düşük seviye oyan 7.3 dolardan toparlanarak 8 dolara yaklaştı. Trading Economics, buğday fiyatlarının bu çeyreğin sonunda 8.17 dolar olmasını, gelecek 12 içinde 9 doların üzerinde satılmasını bekliyor.
YENİ BİR GÜBRE ŞOKU YAŞANABİLİR
Uluslararası Gübre Derneği (IFA) daha yüksek fiyatla karşı karşıya kalan çiftçilerin gelecek sezon küresel gübre kullanımını yüzde 7'ye kadar azaltabileceği konusunda uyarıyor. Bu da tarımsal üretimi frenleme riski yaratıyor.
AVRUPA’DA 10 FABRİKADA ÜRETİM DÜŞTÜ YA DA DURDU
McKinsey raporunda, "Gübre kıtlığı ve gübre fiyatlarındaki yüksek fiyatların, Brezilya gibi büyük ölçüde gübre ithalatına bağlı olan ülkelerde de verimi düşürmesi bekleniyor. Bu, muhtemelen dünya pazarındaki tahıl hacmini daha da azaltacaktır” deniliyor.
Sadece temmuz ayında Avrupa'da 10 gübre fabrikası üretimini düşürdü ya da kapandı. Danışmanlık firması CRU, bölgenin şu anda en az yüzde 25 oranında azalmış olan nitrojen kapasitesi miktarının daha da düşeceği uyarısı yapıyor. Gübre üreticileri Yara International , K+S, Borealisve Fertiglobe de yakın zamanda Avrupa genelinde daha fazla üretim kesintisi konusunda uyardılar.
İngiltere'nin önde gelen gübre üreticilerinden CF Fertilisers UK, yüksek doğalgaz ve karbon fiyatları nedeniyle Billingham fabrikasında amonyum üretimini geçici olarak durduracağı duyurdu. Avrupa'da Group Azoty ve PKN Orlen'in Anwil fabrikasında da amonyum ve nitrojen üretimi yüksek doğal gaz fiyatları nedeniyle azaltılmış durumda.
