Ekim ayında bazı tarımsal emtia fiyatlarındaki sert yükselişler, FAO Gıda Fiyat Endeksi'ni 18 ayın en yüksek seviyesine taşıdı.
FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ekim'de aylık bazda yüzde 2 artışla ortalama 127,4 puana ulaşarak Nisan 2023'ten bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Endeks, yıllık bazda ise yüzde 5,5 yükselerek Mart 2022'de ulaştığı 160,2 puanlık zirvenin yüzde 20,5 altında kaldı.
Endekste, et hariç tüm emtia gruplarında fiyatlar yükselirken, en sert yükseliş yüzde 7,3 ile bitkisel yağlarda yaşandı.
FAO Tahıl Fiyat Endeksi Ekim'de aylık bazda yüzde 0,8 artarken, yıllık bazda yüzde 8,3 geriledi.
Küresel buğday fiyatları, çoğunlukla Avrupa Birliği, Rusya Federasyonu ve ABD de dahil olmak üzere bazı önemli kuzey yarımküre ihracatçılarında kış mahsulü ekimini etkileyen olumsuz hava koşullarına ilişkin endişeleri yansıtarak art arda ikinci ay artış gösterdi.
Buna ek olarak, Rusya Federasyonu'nda resmi olmayan bir fiyat tabanının yeniden uygulamaya konulması ve Karadeniz bölgesinde artan gerginlikler fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturdu. Dünya mısır fiyatları, kısmen Brezilya'daki güçlü iç talep ve düşük nehir seviyeleri nedeniyle ülkenin bazı bölgelerinde yaşanan nakliye zorluklarının etkisiyle Ekim ayında da artış eğilimini sürdürdü. Arjantin'de ekimi engelleyen kuru koşullar ve Ukrayna mısırına yönelik istikrarlı talep de fiyatlardaki artışa katkıda bulundu.
Diğer iri taneli tahıllar arasında dünya arpa fiyatları yükselirken sorgum fiyatları geriledi. FAO Tüm Pirinç Fiyat Endeksi, Hindistan'ın kırılmamış pirinç üzerindeki ihracat kısıtlamalarını kaldırmasının ardından ihracatçılar arasındaki rekabetin artacağı beklentisiyle Indica pirincine verilen düşük teklifleri yansıtarak Ekim ayında yüzde 5,6 geriledi.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Ekim'de yüzde 7,3 artarak son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı. Söz konusu artış palm, soya, ayçiçeği ve kolza yağlarındaki fiyat artışlarından kaynaklandı. Uluslararası palm yağı fiyatları, büyük ölçüde Güneydoğu Asya'daki başlıca üretici ülkelerde beklenen mevsimsel üretim düşüşlerine denk gelen beklenenden düşük üretimlere ilişkin endişelerle Ekim'de art arda beşinci ay artış gösterdi. Benzer şekilde, küresel ayçiçeği ve kolza yağı fiyatları, 2024/25 yıllarında beklenen düşük üretim nedeniyle arzın azalacağı beklentileriyle yükselmeye devam etti. Dünya soya yağı fiyatları, alternatif bitkisel yağ arzının sınırlı olması nedeniyle güçlü küresel talebe bağlı olarak yükseldi.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi Ekim'de yüzde 1,9 artarken, yıllık bazda yüzde yüzde 21,4 yükseldi. Uluslararası peynir fiyatları, özellikle süt üretiminin mevsimsel olarak düştüğü Avrupa Birliği'nde güçlü iç satışlar nedeniyle spot arz için ithalat talebini karşılayacak arzın sınırlı olmasını yansıtarak en büyük artışı kaydetti. Dünya tereyağı fiyatları da yüksek iç talep, sınırlı stoklar ve Batı Avrupa'da mevsimsel olarak düşük süt üretiminin etkisiyle Ekim'de art arda on üçüncü ay yükseldi. Buna karşın, süt tozu, özellikle de yağsız süt tozu fiyatları, Okyanusya'da mevsimsel süt üretimindeki artış ve zayıf küresel ithalat talebi nedeniyle geriledi.
FAO Et Fiyat Endeksi, Ekim'de revize edilen Eylül değerine göre aylık bazda yüzde 0,3 gibi yataya yakın bir düşüş sergilerken, yıllık bazda yüzde 7.5 arttı. Uluslararası domuz eti fiyatları, zayıf iç ve dış talep nedeniyle Batı Avrupa'da artan kesimleri yansıtarak en fazla düşüş gösteren ürün oldu. Dünya kanatlı eti fiyatları, önde gelen küresel üreticilerin artan ihracat arzının baskısıyla ılımlı düştü. Dünya küçükbaş hayvan eti fiyatları, artan küresel talebin Okyanusya'dan gelen yeni sezon arzındaki artışı dengelemesiyle büyük ölçüde sabit kaldı. Buna karşın, büyükbaş hayvan eti için uluslararası fiyat teklifleri, güçlü uluslararası alımlarla desteklenerek ılımlı bir artış gösterdi.
FAO Şeker Fiyat Endeksi Ekim'de aylık bazda yüzde 2,6 artışla üst üste ikinci aylık yükselişini sürdürdü. Endeks, yıllık bazda ise yüzde 18,6 düştü. Uzun süren kuru hava koşullarının ardından Brezilya'da 2024/25 üretim görünümüne ilişkin devam eden endişeler Ekim ayında şeker fiyatlarını yukarı çekti. Ayrıca, Brezilya'da etanol üretimi için şeker kamışının daha fazla kullanılmasını teşvik eden yüksek uluslararası ham petrol fiyatları da fiyatlardaki artışa katkıda bulundu. Ancak Brezilya realinin ABD doları karşısında zayıflaması ve Ekim ayı sonlarında Brezilya'nın güneyindeki önemli ekim alanlarında yağışların artması dünya şeker fiyatlarındaki genel artışı sınırladı.
Üretim Tahminleri Güncellendi
FAO tarafından güncellenen 2024/25 tahminleri pirinç ve buğdayın artışına, mısır üretiminin ise gerilediğine işaret ediyor
FAO'nun Cuma günü yayınlanan yeni Tahıl Arz ve Talep Özetine göre, 2024 yılında küresel tahıl üretiminin bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 0.4 azalarak 2 milyar 848 milyon tona gerileyeceği ve bu rakamın kayıtlardaki en büyük ikinci üretim olacağı tahmin ediliyor.
Dünya buğday üretiminin, alan genişlemeleri ve elverişli hava koşullarının sonucu olarak Asya'da artan üretimin Avrupa'daki önemli üreticilerde görülen büyük düşüşleri fazlasıyla telafi etmesi ile artacağı tahmin ediliyor. Küresel iri taneli tahıl üretiminin ise çoğunlukla olumsuz hava koşulları sonucunda mısır üretiminde yaşanan büyük düşüş nedeniyle, 2023'teki rekor seviyesinden gerileyeceği tahmin edilmekte. Öte yandan 2024/25 sezonunda dünya pirinç üretimi, rekor kıran ekimlerle 538.9 milyon ton gibi rekor bir seviyeye ulaşabilir.
Dünya tahıl kullanımının, pirinç ve buğday tüketimindeki artış sayesinde 2024/25 döneminde yüzde 0.5 artarak 2 milyar 857 milyon tona ulaşması bekleniyor. Küresel tahıl stoklarının, büyük ölçüde pirinç stoklarında beklenen artış nedeniyle, yüzde 0.6 artarak 889 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu da küresel tahıl stokları kullanım oranını yüzde 30.6 seviyesine getirerek, beş ve on yıllık ortalama seviyelere yaklaştıracak.
Uluslararası tahıl ticaretinin, 2023/24 seviyesine göre yüzde 3.9'luk bir daralma ile 485 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. Küresel pirinç ticaretinin artacağı, buğday ve iri taneli tahıl ticaretinin ise azalacağı öngörülüyor.
45 ülke gıda yardıma ihtiyaç duyuyor, beş ülke akut gıda krizleriyle karşı karşıya
FAO'nun Küresel Bilgi ve Erken Uyarı Sistemi (GIEWS) tarafından üç yılda bir yayınlanan ve en son sayısı bugün paylaşılan Mahsul Beklentileri ve Gıda Durumu raporuna göre dünya genelinde yaklaşık 45 ülkenin gıda için dış yardıma ihtiyacı olduğu ifade ediliyor.
Rapor, Afrika'da 33, Asya'da dokuz, Latin Amerika ve Karayipler'de iki ve Avrupa'da bir ülkeyi kapsayan bu ülkelerdeki koşullara ilişkin ayrıntıların yanı sıra dünya genelinde 2024 yılında beklenen tahıl çıktılarına ilişkin bölgesel veriler de sunuyor.
Çatışmalar ve güvenlik sorunları ciddi gıda güvensizliğinin başlıca sebepleri olarak tanımlanmakta olup, Gazze Şeridi, Haiti, Mali ve Sudan'daki topluluklar 2024 yılında IPC 5 seviyesinde akut gıda güvensizliği ile karşı karşıya.
Düşük Gelirli Gıda Açığı Olan 44 Ülkedeki (LIFDCs) toplam tahıl üretiminin beş yıllık ortalamanın biraz üzerinde olacağı tahmin edilirken, Afrika'nın güneyindeki düşük hasatların diğer bölgelerdeki artışlarla dengelenmesi beklendiği için Afrika LIFDCs'deki toplam üretimin ortalamaya yakın kalacağı öngörülüyor. Bu grup için ithalat ihtiyacının da beş yıllık ortalamaya göre yaklaşık yüzde 8 artacağı ve bu artışın Afrika’nın doğu ve güneyinde yoğunlaşacağı tahmin ediliyor.
