Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle kömüre olan talep beklentilerin üzerinde artış kaydetti, fiyatlar da rekor seviyelere tırmandı. Doğalgaz sıkıntılarıyla başlayan küresel enerji krizinin kömür kriziyle devam etmesinden endişe ediliyor.
Doğalgazda tedarik sıkıntıları ve elektrik kullanımının artmasıyla birlikte geçen seneden bu yana kömür talebinde de hızlı artış oldu. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali kömür piyasasını ivmelendirdi, fiyatlar da artan taleple birlikte rekor seviyelere tırmandı.
Dünyanın en kirli fosil yakıtı olan kömürün küresel ekonomi için büyük etkileri var. Fiyatlardaki yükselişin enflasyonu da artırması bekleniyor. Ancak son yükselişe rağmen analistler kömürün hala görece ucuz yakıtlar arasında olduğunu belirtiyor.
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre kömürden elektrik üretimi 2021'de önceki yıla kıyasla yüzde 9 arttı. Bu, en büyük artış olarak kayda geçti. 2022'de toplam kömür tüketiminin yüzde 2 civarında artarak 8 milyar metrik tonun üzerine tırmanması ve en az 2024 yılına kadar bu seviyelerde kalması bekleniyor.
Ajansın raporuna göre kömür kaynaklı karbon emisyonlar 2024'te en az 3 milyar ton artacak.
2021'in ortalarında pandemi kısıtlamalarını gevşetildiği dünyada fabrikaların ve dükkanların açılmasıyla elektrik talebinde de artış oldu. Ancak kömür tüketiminden uzaklaşan Avrupa başta olmak üzere birçok bölge doğalgaz sıkıntıları ve elektrik kesintileriyle karşı karşıya kaldı. Bu durum tüm dünyada doğalgaz fiyatlarının artmasına neden oldu ve enerji krizini tetikledi.
Daha uygun maliyetli kömüre olan talep de arttı. İklim konusunda dünyanın en iddialı hedeflerini koyan Avrupa Birliği'nde geçen sene kömür kullanımı yüzde 12 arttı. Bu, 2012 yılından beri görülen ilk artış oldu. Kömür tüketimi ABD'de yüzde 12 artarken Asya, Afrika, Latin Amerika, Hindistan ve Çin'de de da tüketim arttı.
Avustralya'da vadeli gösterge kontratın fiyatı ton başına 100 dolar seviyesinin altında seyrederken Ekim ayında 280 dolara yükseldi. Rusya'nın işgali sonrası ise fiyatlar 440 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Benzer yükselişler Avrupa ve ABD'de de görüldü. ABD'de fiyatlar bu ay 13 yılın zirvesine çıktı.
S&P Global Küresel Enerji Birimi Yöneticisi Xizhou Zhou "Kömür tedarik zinciri bu tür bir şoka hazırlıklı değildi" yorumunu yaptı.
