Şimşek: Finans kuruluşlarına ayrımcılık yapabiliriz
Gelecek yıl sermaye transferleri için 721 milyar liralık ödenek öngörüldüğünü, bu tutarın 653 milyar lirasının deprem nedeniyle öngörülen harcama kaynaklı olduğunu anlatan Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Mayıs sonunda 125,3 milyar dolar olan Kur Korumalı Mevduat tutarının 20 Ekim itibariyle 110,2 milyar dolara gerilediğini kaydetti. Enflasyon muhasebesine geçeceklerini anımsatan Şimşek, "Belki finans kuruluşlarına ayrımcılık yapacağız, onları kapsama almayacağız" diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Kur Korumalı Mevduat uygulamasının yükünün Merkez Bankasına aktarıldığı eleştirileri üzerine Şimşek, bu uygulamanın, 2021 yılında kurda oluşan baskıya çözüm olarak ortaya konulduğunu söyledi.
Şimşek, bu konunun aslında Merkez Bankasının kur yönetimiyle ilgili olduğunu dile getirerek, şöyle konuştu:
"Kur rejimini hükümet belirler, sabit mi, dalgalı mı, başka türlü mü olacak diye. O belirlendikten sonra bunun uygulanmasından sorumlu kurum Merkez Bankasıdır. Kur rejiminin uygulanmasından kaynaklı kar ya da zararın Merkez Bankasının bilançosunda olması lazım, normali bu. Fakat bu düzenleme yapılırken, Türk lirasından kur korumalıya geçiş Hazine ve Maliye Bakanlığının sorumluluğuna verilmiş. Burada Merkez Bankasının hiçbir şekilde Hazineyi finanse etme gibi bir durumu yok. Tam tersine kur korumalıdan dolayı vazgeçtiğimiz vergilerden dolayı kur rejiminin uygulanmasında Bakanlık olarak Merkez Bankasına destek olmuşuz, dolayısıyla o anlamdaki kaygılar yerinde kaygılar değildir."
Şimşek, Merkez Bankasının zararını kendi düzenlemeleri çerçevesinde karşılayacağını ifade etti.
Kurumlar vergisi uygulamasının şirketleri koruduğu eleştirileri üzerine ise Şimşek, bu vergideki indirimlerin hemen hemen tamamının yatırımı teşvik ve istihdam amaçlı olduğunu kaydetti.
Şimşek, kurumlar vergisi oranını finans kuruluşları ve bankalar için yüzde 30'a çıkardıklarını anımsatarak, "Ama imalat sanayi ve ihracatçı için daha düşük kurumlar vergisi uygulamasına geçtik. Dolayısıyla iddia edildiği gibi sermaye için ayrıcalık tanıdığımıza ilişkin argümanların geçerli olmadığı ortaya çıkıyor." ifadesini kullandı.
"Vergiler nereye harcandıysa, deprem vergileri de oraya harcandı"
Şimşek, kendisine 10 yıl önce deprem vergileri sorulduğunda verdiği yanıtta bir hususun cımbızla ön plana çıkarıldığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"O zaman, 'Deprem vergisi diye bir vergi yok. Çünkü bütün vergiler bir havuza toplanıyor, o havuzdan çiftçiye, eğitime, sağlığa, duble yollara ayrılıyor.' diye sıraladım. Tüm kamu harcamalarını sıraladım. 'Eğer deprem fonu kurulsaydı, o zaman ayrı bir hesapta izlenirdi. Deprem nedeniyle getirilmiş vergiler var ama o vergiler genel bütçe havuzuna girdiği için harcamalar nereye yapıldıysa bütün harcamalar oraya yapıldı.' dedim. Ona rağmen akılda deprem vergileri şuraya harcandı, buraya harcandı... Vergiler nereye harcanıyorsa, o vergiler de oraya harcandı."
Kur Korumalı Mevduat uygulamasından çıkışın başladığına işaret eden Şimşek, "Merkez Bankamız, birtakım düzenlemelerle Kur Korumalıdan çıkış sürecini başlattı. Kur Korumalıdaki mevduat da son aylarda ciddi şekilde azaldı" dedi.
"Hiçbir yerden hiçbir talebimiz yok"
Mehmet Şimşek, yurt dışı ziyaretlerinin çok gündem olduğunu da dile getirerek, "Şunu net şekilde söyleyeyim, hiçbir yurt dışı ziyaretimde hiçbir kimseden para talebinde bulunmadık." diye konuştu.
Son yaptığı ziyaretlere ilişkin bilgi veren Şimşek, Suudi Arabistan'da dünyanın önde gelen şirketlerinin, üst düzey yöneticilerinin yer aldığı "Future Investment Initiative" isimli konferansa katılarak Türkiye'nin tezlerini ve programını anlattığını söyledi. Şimşek, "Tabii ki görüşmeler yaptık ama hiç kimseden herhangi bir talebimiz olmadı, program dışında herhangi bir şey pazarlamadık." ifadesini kullandı.
Şimşek, bu ziyaret öncesi Katar'a gittiğini ve Türk Büyükelçiliğinin Cumhuriyet'in 100. yılını kutlamak amacıyla 300 yatırımcının katılımıyla düzenlediği yatırım konferansına katıldığını söyleyerek, şunları kaydetti:
"Ben zaten bölgeye gidiyordum, gitmişken oraya uğradım. Basına açık sunum yaptım. Onun dışında bir şey yok. Bir ülkeye gidince nezaketen o ülkenin maliye bakanıyla da bir araya geliyorsunuz. Ben de öyle yaptım. Ondan önce Paris'e gitmişim. Fransa'nın TÜSİAD'ı gibi olan MEDEF'e, büyük şirketlere sunum yaptım, Türkiye'yi anlattık, programı anlattık. Alman-Fransız İşadamları Zirvesi vardı, beni ana konuşmacı olarak davet ettiler, gittim bir konuşma yaptım. Ondan önce Fas'taydım, IMF-Dünya Bankası toplantıları vardı. Ondan önce İngiltere'deydim. Orada bütün yatırımcılarla, reel sektörü temsil eden şirketlerle, finans sektörüyle görüştük. Biz bir program uyguluyoruz. Bu programın çerçevesini tabii ki iletişim boyutuyla anlatmamız lazım. Dolayısıyla kapı kapı dolaşıp hiçbir yerden hiçbir talebimiz yok, tamamen ülkemizde şu anda uygulanan programı anlatmak amaçlıdır."
Tasarruf konusunun önemini vurgulayan Şimşek, "Kamu harcamalarını yaparken verimlilik ve etkinliği birincil amaç olarak zaten ortaya koymuş durumdayız. Sayın Cumhurbaşkanımızın 2021 yılında tasarruf genelgesi vardı, gelir gelmez bunu tekrar hatırlattım. Kurumlara da ilave çağrıda bulunduk" diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Dünya Bankasının 35 milyar dolara çıkardığı Türkiye'ye yönelik kaynağın kullanımının gelecek 3 yıl içerisinde olacağını söyledi.
Bütçede yer alan "Hane halkı ve işletmelere yapılan diğer transferler" kaleminden yılın 9 ayında 40,6 milyar lira harcama yapıldığını, bu harcamanın 37,5 milyar lirasının Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) tarafından yapıldığını bildiren Şimşek, bunun da 6 Şubat depremlerinden etkilenen illerde yaşayan ailelere ayni ve nakdi yardım yapılabilmesi, deprem zararlarının giderilmesi, ihtiyaçların karşılanabilmesi amacıyla yapıldığını aktardı.
"Kur korumalı mevduatta 15,1 milyar dolarlık azalış var"
Şimşek, sorular üzerine, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından doğalgaz tüketimine ilişkin sistem kullanım bedelleri için 2,6 milyar lira harcama yapıldığını ifade etti.
2023'te yapılan beyanlara göre kurumlar vergisinin efektif vergi oranının yüzde 11,1 olduğunu kaydeden Şimşek, gelir unsurlarına göre değişmekle birlikte beyana dayanan gelir vergisinin de yüzde 22 olduğunu belirtti.
Gelecek yıl sermaye transferleri için 721 milyar liralık ödenek öngörüldüğünü, bu tutarın 653 milyar lirasının deprem nedeniyle öngörülen harcama kaynaklı olduğunu anlatan Şimşek, Mayıs sonunda 125,3 milyar dolar olan Kur Korumalı Mevduat tutarının 20 Ekim itibariyle 110,2 milyar dolara gerilediğini kaydetti. Şimşek, burada 15,1 milyar dolarlık azalış olduğuna işaret ederek, bugünkü mevduat faizleri dikkate alındığında ilave yük olma ihtimalinin zayıfladığını söyledi.
Gelir dağılımı ve işgücünün milli gelirden aldığı pay gibi sorunların merkezinde yüksek enflasyonun olduğunu belirten Şimşek, bu nedenle enflasyonu tekrar tek haneye düşürmek için ekonomi programını güçlü şekilde uygulamaya koyduklarını vurguladı.
Mehmet Şimşek, uyguladıkları programın sonuç alacağını ifade ederek, "Çünkü para politikasında ciddi bir sıkılaşma var. Özellikle enflasyonun kontrol altına alınmasında bütün dünyada olduğu gibi para politikasındaki sıkılaşma etkili olacak. Para politikası gecikmeli olarak çalışıyor. Bugün aldığınız tedbirlerin aktarım mekanizması 18 aylık bir sürece bağlı. Bunu ben söylemiyorum, bütün dünya uygulamaları böyle" değerlendirmesinde bulundu.
Aylık bazda enflasyonun çok hızlı ve kalıcı şekilde düşeceğini vurgulayan Şimşek, haziran sonrası liradaki değer kaybının etkisi nedeniyle enflasyonun yıllık bazda düşmesinin zaman alacağını belirtti. Şimşek, bütçeyi düzeltmek için getirdikleri bazı vergi artışları ile deprem konutlarına ilişkin ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerdeki fiyat artışlarının etkisinin bir yıl boyunca kalacağını aktardı.
"Sarmaldan çıkmamız lazım"
Şimşek, bir televizyon programındaki sözlerine de açıklık getirerek, "Ben hiçbir zaman 'enflasyonun sorumlusu ücretlerdir' demedim. 'Biz çalışanlarımızı, emeklilerimizi enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz.' dedim. Sonrasında dedim ki: 'Kalıcı refah artışı için enflasyonun düşürülmesi lazım, bu sarmaldan çıkmamız lazım.' Kastettiğim şey tabii ki ücret-enflasyon sarmalı. Tabii ki biz iş gücünün milli gelirden aldığı payın yükselmesini arzularız" dedi.
2000'li yılların başında işgücünün milli gelirdeki payının yüzde 28 olduğunu dile getiren Şimşek, "2016'da zirveye çıkıyor. Yüzde 36,3'e çıkıyor. AK Parti hükümetleri iktidarda. 2022'de yüzde 26,3 olmuş. 2023'ün ikinci çeyreğinde mevsimsel düzeltilmiş yüzde 31,9. Fiyat istikrarı, kalıcı şekilde çalışanlarımızın refahını arttırmanın tek formülüdür ve bu programın ana hedefi kalıcı fiyat istikrarıdır" ifadelerini kullandı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, dezenflasyonist sürecin başladığını belirterek, toplumun refahını kalıcı bir şekilde yükseltmek için dezenflasyon programını kararlılıkla uygulayacaklarını söyledi.
Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçe görüşmelerinin ardından milletvekillerinin sorularını yanıtladı.
Sakarya Gaz Sahası'nda doğalgaz üretiminin başladığını anımsatan Şimşek, gelecek sene 2,4 milyar metreküp, sonraki sene 2,7 milyar metreküp, sonraki sene 4,6 milyar metreküp üretim yapılacağının bildirildiğini aktardı. Şimşek, 2028'de neredeyse Türkiye'nin doğalgaz ihtiyacının yüzde 25'ini Sakarya'nın karşılayacağını kaydetti.
Cari açığı tasarrufu artırarak azaltacaklarını dile getiren Şimşek, "Cari açığı katma değer zincirinde yukarı çıkarak azaltacağız" dedi.
Türkiye İstatistik Kurumuna (TÜİK) ilişkin Avrupa Birliği tavsiyelerini dikkate alacaklarını dile getiren Şimşek, şöyle konuştu:
"Hiçbir bağımsız kuruma bakan olarak benim müdahalem olmadı ve olmayacak. Ne geçmişte ne bugün ne de yarın... Dolayısıyla olması gerektiği gibi tüm istatistikler gerçeği yansıtacak. TÜİK'in kullandığı yöntemler ve uygulama sonuçları yerli ve yabancı kurum ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine açık. Hatta bildiğim kadarıyla TÜİK, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ile yakinen çalışıyor ve üretilen istatistikler onlar tarafından da denetleniyor. Yine bildiğim kadarıyla TÜİK ayrıca Birleşmiş Milletler, IMF, OECD gibi birçok uluslararası kuruluşla da iş birliği içerisinde. Bu kuruluşlar resmi istatistik programı kapsamında üretilen verilerimizi, veri kalitesini sorgulamadan takip ediyorlar ve alıyorlar. Dolayısıyla bu konudaki tartışmaların kurumları yıprattığını düşünüyorum."
Mehmet Şimşek, şeffaflık neyi gerektiriyorsa onun yapılması gerektiğini vurgulayarak, "İstatistikler konusunda, şeffaflık konusunda maksimumu bundan sonra yapmaya çalışacağız" ifadesini kullandı.
TÜİK bütçesindeki artışın da çok konuşulduğunu belirten Şimşek, bütçenin yüzde 87'sinin personel gideri olduğunu bildirdi. Şimşek, TÜİK bütçesindeki ilave artışın, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığının istediği özel çalışmadan kaynaklandığını söyledi.
"Çiftçinin, esnafın ve çalışanların yandayız"
Şimşek, Kamu İktisadi Teşebbüslerine (KİT) yapılan transferlere ilişkin soruya ise şu cevabı verdi:
"Vatandaşlarımızın özellikle pandemi ve sonrası dönemde elektrik ve doğalgaz fiyat artışlarından korunmasına yönelik tedbirler alındı. Muhtaç ailelerimizin ısınma amaçlı kömür ihtiyaçlarının karşılanması, hububat sektöründe üretimin devamlılığı ve tarımsal ürünlerde üretici ve tüketici için makul fiyat oluşumu amacıyla KİT'lere destek veriyoruz. KİT'lere 2023'te yaklaşık 463,2 milyar liranın aktarılması öngörülüyor. Bunun 272,2 milyar lirası enerji sübvansiyonlarından oluşuyor. KİT'lere sermaye aktarımı olarak da 165,2 milyar lira var. Diğer görevlendirmeler ise 25,8 milyar lira. 2024 için öngörülen 748 milyar liranın 500,7 milyar lirası enerji sübvansiyonları için ayrıldı."
Şimşek, 2024 bütçesinde çiftçilere 384 milyar lira aktarılacağının altını çizerek, çiftçinin, esnafın ve çalışanların yanında olduklarını kaydetti.
Şu an için özelleştirme kapsamında Elektrik Üretim Anonim Şirketinin (EÜAŞ) bazı HES'lerinin, bazı limanların, otoyol ve köprülerin olduğunu anlatan Şimşek, "Özelleştirme kapsamına yeni alınması planlanan herhangi bir varlık söz konusu değil" dedi.
Enflasyon muhasebesine geçeceklerini anımsatan Şimşek, "Belki finans kuruluşlarına ayrımcılık yapacağız, onları kapsama almayacağız" diye konuştu.
Terörle mücadelenin, demokratik değerlerin korunması, demokrasinin korunması için olmazsa olmaz olduğunu dile getiren Şimşek, "Hiçbir demokrasi teröre desteği kabullenemez. Dünyanın hiçbir köşesinde demokrasi ile terör bir arada olmuyor. Türkiye terörle mücadelede kararlıdır ve bu konuda gerekeni yapıyor ve yapmaya da devam edecektir" değerlendirmesini yaptı.
"Dezenflasyon programını kararlılıkla uygulayacağız"
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, dezenflasyonist sürecin başladığına işaret ederek, kalıcı bir şekilde gelir dağılımını iyileştirmek, iş gücünün milli gelir içerisindeki payını artırmak, toplumun refahını kalıcı bir şekilde yükseltmek için dezenflasyon programını kararlılıkla uygulayacaklarını söyledi.
"Kişi başı milli gelir yüzde 5 büyüme ile nasıl artacak?" sorusunu yanıtlayan Şimşek, "Dezenflasyonist programlarda lira reel olarak değer kazanacak. Bizim rakamlarımız onu yansıtıyor. Bir hesap hatası yoktur" dedi.
Cari açık konusuna da değinen Şimşek, enflasyonu düşürmek için aldıkları tedbirin iç talebi sınırlayacağını kaydetti.
İhracatı var güçleriyle desteklediklerini belirten Şimşek, şöyle devam etti:
"Önümüzdeki sene biraz zorlu olacak. Zorlu olan kısım neresi? Birincisi bizim ticaret ortaklarımızda büyüme yok. Gelecek sene biraz artacak ama sırtımızı ona dayamıyoruz. Niye cari açık azalacak? Bu sene eylül ayı itibariyle son 12 aylık altın ithalatı 33 milyar dolar. Mevduat faizlerindeki yükselme, portföy tercihi olarak ortaya çıkan bu altın ithalatını sınırlayacak. Bir de tedbir aldık. Altın ithalatının son 20 yıldaki ortalaması 8 milyar dolar. Gelecek sene altın ithalatı 8 milyar doların iki katına çıksa dahi cari açık bizim öngördüğümüz çerçevede azalacak."
Komisyonda Hazine ve Maliye Bakanlığının yanı sıra Kamu İhale Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 2024 yılı bütçeleri kabul edildi.
